Urodził się 17 maja 1933 roku w Kartuzach na Pomorzu. Przed wybuchem II wojny światowej rodzina Litewskich opuściła rodzinne strony i przeniosła się najpierw do Suwałk, a następnie, już w czasie wojny, do Krakowa, gdzie ojciec Wiesława – Bruno Litewski otrzymał posadę w banku. W Krakowie Wiesław Litewski ukończył w 1950 roku prestiżowe gimnazjum im. Jana III Sobieskiego. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako student uczęszczał na seminarium prowadzone przez prof. Wacława Osuchowskiego. Magisterium uzyskał Wiesław Litewski w roku 1954, na podstawie pracy Elementy prawa rzymskiego w prawie polskim epoki feudalnej na postawie pism Szymona Starowolskiego.

Po ukończeniu studiów prawniczych, w latach 1954–1955 Wiesław Litewski odbył aplikację sądową w okręgowych Sądach Wojewódzkich w Katowicach i w Krakowie. Po złożeniu egzaminu sędziowskiego przez kolejne dwa lata pracował na stanowisku asesora w Sądzie Powiatowym w Miechowie.

Do pracy naukowej na Uniwersytecie powrócił w grudniu 1956 roku. Otrzymał wówczas w Katedrze Prawa Rzymskiego stanowisko asystenta, następnie w 1959 roku starszego asystenta. Po obronie doktoratu nt. Beneficium competentiae w prawie rzymskim otrzymał stanowisko adiunkta (1963–1970). Podstawą habilitacji stała się rozprawa pt. Wybrane zagadnienia rzymskiej apelacji w sprawach cywilnych z 1967 roku. W październiku 1970 roku otrzymał tytuł docenta, osiem lat później w lutym został profesorem nadzwyczajnym, zaś w czerwcu 1983 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Profesor Wiesław Litewski bardzo aktywnie uczestniczył w życiu Wydziału Prawa UJ. Prowadził wykłady z prawa rzymskiego w Krakowie oraz w filii UJ w Katowicach. W latach 1970–1971 pełnił funkcję sekretarza Instytutu Historyczno-Prawnego, następnie dyrektora tej jednostki w latach 1976–1981 oraz 1987–1991, a zatem do momentu rozwiązania Instytutu Historyczno-Prawnego. Kierował Katedrą Prawa Rzymskiego (1976–1981 oraz 1987–2003), uczestniczył w pracach licznych komisji na Wydziale Prawa: komisji do spraw stopni i tytułów naukowych, komisji ochrony tajemnicy państwowej i służbowej, komisji do spraw rozwoju młodej kadry naukowej i współpracy z zagranicą.

Przez blisko dwadzieścia lat prof. W. Litewski pełnił funkcję redaktora Zeszytów Naukowych UJ.

Odrębny rozdział w sprawach organizacyjnych pracy uniwersyteckiej stanowiła rozbudowa biblioteki Katedry Prawa Rzymskiego. Początkowo wiązało się to z niemałymi trudnościami, ze względu na niezwykle ograniczony dostęp do zagranicznych publikacji. Zmagania prof. W. Litewskiego o dostęp do wydawniczych nowości to jednak tylko część zadania, polegającego na organizowaniu i rozwijaniu biblioteki. Prof. W. Litewski wspólnie z asystentami przez lata opracowywał niezwykle szczegółowy katalog rzeczowy zasobów bibliotecznych Katedry. W tej dziedzinie kontynuował zamierzenia prof. W. Osuchowskiego. Współpracownicy prof. W. Litewskiego wspominają „katalog” jako niezwykle dla nich cenne seminarium naukowe.

Prof. W. Litewski był aktywnym członkiem międzynarodowych stowarzyszeń naukowych: Associazione Internazionale per la Ricerca Giuridica, Storica e Comparatistica (ARISTEC), jak również Société Internationale „Fernand de Visscher” pour l’Histoire des Droits de l’Antiquité (SIHDA) oraz International Biographical Centre i American Biographical Institute. Sam założył stowarzyszenie byłych stypendystów Fundacji im. Humboldta (Societas Humboldtiana Polonorum). Prof. W. Litewski brał czynny udział w licznych prestiżowych kongresach naukowych. W charakterze referenta wystąpił na kongresie SIHDA w Brukseli w 1980 roku, cztery lata później na kongresie historyczno-prawnym w Austrii, następnie na kongresie poświęconym historii średniowiecznego prawa kanonicznego w Monachium w 1991 roku.

Prof. W. Litewski został w 2000 roku uhonorowany przez Prezesa Rady Ministrów nagrodą państwową za pracę Der römisch-kanonische Zivilprozess nach den älteren ordines iudiciarii (1999), siedmiokrotnie otrzymywał nagrodę Ministra Edukacji Narodowej w uznaniu jego osiągnięć naukowych. Za zasługi położone dla rozwoju Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu został w 2001 roku uhonorowany medalem przez Senat tej uczelni.

Profesor Wiesław Litewski zmarł nagle 24 stycznia 2004 roku w swym domu w Krakowie.

 

Rozległe zainteresowania naukowe prof. W. Litewskiego skupiały się wokół następujących obszarów badawczych: rzymski proces cywilny, rzymskie prawo zobowiązań, historia procesu kanonicznego i rzymsko-kanonicznego oraz historia prawa niemieckiego w dobie recepcji. Poniższe zestawienie zawiera wykaz wybranych pozycji z obszernego dorobku naukowego prof. W. Litewskiego.

Rzymskim procesem cywilnym zajmował się od czasów przygotowywania wspomnianej wcześniej rozprawy doktorskiej. Kolejne prace z tego zakresu koncentrowały się na postępowaniu kognicyjnym, a dotyczyły przede wszystkim apelacji (najważniejsza z tego zakresu rozprawa Die römische Appellation in Zivilsachen, ukazywała się w częściach w czterech kolejnych numerach czasopisma Revue International des Droits de l’Antiquité w latach 1965–1968; w języku polskim praca ukazała się w 1967 roku). Zagadnieniu apelacji poświęcił prof. W. Litewski również jeden z zaledwie czterech artykułów opublikowanych w języku polskim – Rzymskie korzenie polskiej apelacji cywilnej [w:] Symbolae Vitoldo Broniewicz dedicatae, 1998. W ramach badań nad rzymskim procesem cywilnym zajmował się prof. W. Litewski także problematyką dotyczącą: wyroku i jego ważnością (Confessio in iure e sententia, Labeo 22/1976; La nullité du jugement basé sur de preuves fausses, Index 3/1972), ugody w trakcie procesu (Dopuszczalność ugody w postępowaniu apelacyjnym w rzymskim procesie cywilnym, CPH 15.1/1963), postępowania przed prefektem pretorianów (Origine del divieto di apellare contro le sentenze del prefetto di pretorio, RISG 16/1972; La ‘supplicatio’ contre la sentence rendue par le préfet du pretoire, AG 185/1973), funkcji litis contestatio (‘Litis contestatio’ et obligations solidaires passives dans les ‘bonae fidei iudicia’ en droit romain classique, RHD 54/1976; L’effet libératoire de la ‘litis contestatio’ dans les obligations solidaires actives en droit de Justinien, Labeo 24/1978). Osobne miejsce w rozprawach z zakresu rzymskiego procesu cywilnego zajmuje monografia poświęcona postępowaniu egzekucyjnemu pt. Pignus in causa iudicati captum z 1975 roku. Prof. W. Litewski opublikował również monografię poświęconą rzymskiemu procesowi cywilnemu, która ukazała się w 1988 roku jako 123 numer Zeszytów Naukowych UJ. Pod koniec życia prof. W. Litewski zajmował się problematyką rzymskiego procesu karnego, co zaowocowało opublikowaniem podręcznika Rzymski proces karny w 2003 roku.

Odrębny nurt zainteresowań naukowych prof. W. Litewskiego stanowił średniowieczny proces kanoniczny oraz proces rzymsko-kanoniczny. Badania uczonego w tej dziedzinie zaowocowały szeregiem publikacji, dotyczących: wpływu prawa justyniańskiego na kształt Dekretu Gracjana (Les textes procédureaux du droit de Justinien dans le Décret de Gratien, Studi Gratiana 9/1966), apelacji w Corpus Iuris Canonici (Appeal in ‘Corpus Iuris Canonici’, Annali di storia del diritto, 14-17/1970-1973). Ukoronowaniem wieloletnich wytężonych badań prof. Litewskiego w zakresie początków procesu rzymsko-kanonicznego jest opublikowane w 1999 roku dwutomowe dzieło Der römisch-kanonische Zivilprozess nach den älteren ordines iudiciarii.

Zakres badań naukowych prowadzonych przez prof. W. Litewskiego objął także rzymskie prawo zobowiązań. Wśród najistotniejszych prac z tego zakresu należy wskazać rozprawy poświęcone: pożyczce morskiej (Römisches Seedarlehen, IURA 24/1973; Bemerkungen zum römischen Seedarlehen [w:] Studi in onore di C. Sanfilippo IV/1983), kontraktowi depozytu (Le dépot irreguliér, RIDA 21/1974; Studien zum sogenannten ‘depositum necessarium’, SDHI 43/1977), kontraktowi spółki (Remarques sur la dissolution de la societé en droit romain, RHD 50/1972; Les effets juridiques du ‘pactum de non societate abeatur’, RIDA 25/1978), odpowiedzialności kontraktowej (Depositary’s Liability in Roman Law, AG 190/1976; La responsabilité du mandataire, Index 12/1983-1984).

Historia prawa niemieckiego w dobie recepcji stanowiła kolejną sferę zainteresowań badawczych prof. W. Litewskiego. Pierwsza jego publikacja naukowa poświęcona temu zagadnieniu (Zwierzchnictwo sądowe króla polskiego w Prusach Książęcych w latach 1569-1657, Rocznik Olsztyński 3/1960). Efektem wieloletnich badań nad historią prawa niemieckiego jest pięciotomowe dzieło Landrecht des Herzogtums Preussen von 1620, którego kolejne tomy ukazywały się w ciągu pięciu lat (1982–1987) w ramach serii Zeszytów Naukowych UJ.

Lwią część dorobku naukowego prof. W. Litewskiego stanowią recenzje i polemiki. W jego bibliografii zajmują ponad pięćdziesiąt pozycji.

W ramach działalności dydaktycznej opracował prof. W. Litewski podręcznik do prawa rzymskiego (Rzymskie prawo prywatne), który w latach 1999–2003 doczekał się aż pięciu wydań. Monograficznego opracowania doczekały się także: wydana w 2000 roku w Krakowie Jurysprudencja rzymska oraz opublikowane rok później Podstawowe wartości prawa rzymskiego.

 

Literatura:

Ł. Marzec, Wiesław Litewski (1933-2004), „Państwo i Prawo” 2004 nr 6, s. 101-103.

T. Palmirski, In memoriam Wiesław Litewski, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2005, z. 5.1., s. 279-291.

J. Reszczyński, In memoriam Wiesław Litewski (1933-2004), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005 nr 57 z. 1, s. 443-448.

Wiesław Wit Litewski [w:] J. Kapuścik (red.), Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, Warszawa 1999, t. II, s. 681.

J. Sondel, s.v. Litewski Wiesław, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 770-771.

P.M. Żukowski, Litewski Wiesław Wit [w:] D. Malec (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu agiellońskiego, Tom II 1780-2012, Kraków 2014, s. 302-303.

 

 

opracowała Karolina Wyrwińska