Commons – dobra wspólnie użytkowane. Prawnoporównawcze aspekty korzystania z zasobów wodnych
autor: Grzegorz Blicharz
Commons to dobra naturalne lub stworzone przez człowieka, które są wspólnie użytkowane przez społeczności, lecz ich zasoby są ograniczone: użycie ich przez jedną osobę w znaczącym stopniu ogranicza możliwość korzystania z nich przez innych. Skupienie zarządzania w rękach podmiotu publicznego albo podmiotu prywatnego nie okazuje się efektywne. W związku z tym konieczne jest określenie reguł dostępu do źródła oraz reguł korzystania przez samych użytkowników. Typowe przykłady commons to łowiska ryb, lasy, łąki, zasoby wód podziemnych, systemy irygacyjne, a także przestrzenie miejskie, wolne od zanieczyszczeń powietrze, a nawet w niektórych przypadkach Internet.
Monografia łączy analizę dwóch zagadnień: struktury praw rzeczowych do dóbr wspólnie użytkowanych (commons) oraz wpływu policentrycznej struktury zarządzania tymi dobrami na rozwiązania prawne. Porównanie lokalnych rozwiązań w zakresie zarządzania zasobami wód podziemnych w Kalifornii oraz systemami irygacyjnymi w Hiszpanii ze współczesnymi porządkami prawnymi będzie stanowiło kolejny przyczynek do dyskusji nad uniwersalnością prawa rzymskiego – fundamentu zachodniej tradycji prawnej.
„Znaczące wyniki badań Elinor i Vincenta Ostromów, które przyniosły Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii Elinor Ostrom w 2009 roku, nagłośniły w świecie zagadnienie commons, będące w centrum rozważań Autora. Jego praca jest oryginalnym opracowaniem istotnego naukowo i społecznie tematu, który nie doczekał się pogłębionej analizy z punktu widzenia prawa. Wypełniając lukę w tym zakresie, książka wnosi twórczy wkład w złożoną problematykę dóbr wspólnie użytkowanych i prawnoporównawczych aspektów korzystania z zasobów wody. Rozważania nawiązujące do konstrukcji prawa rzymskiego oraz poszukiwanie analogii do rozwiązań tego prawa w odniesieniu do commons prowadzą do celnych spostrzeżeń i nowatorskich wniosków. Istotnym dopełnieniem całości opracowania są liczne przykłady współczesnych rozwiązań prawnych, szczegółowo przedstawiane i analizowane w pracy”. (z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Korzyckiej)
Commons – jointly used goods. Comparative aspects of the use of water resources
author: Grzegorz Blicharz
This monograph analyses the structure of property rights with respect to jointly used goods and the influence of the so-called polycentric structure of governance of these goods on legal solutions. This leads to an analysis of the mutual relationship between established law and customary law. The book gives an in-depth look into specific examples of polycentric governance. It investigates how the ruling in the Pasadena case, which inspired Vincent and Elinor Ostrom, together with subsequent case law fits into the current legal reality of groundwater rights in California. It also covers the new challenges posed by the Sustainable Groundwater Management Act of 2014, and the discussion on applying Public Trust Doctrine to groundwater in the case Environmental Law Foundation, et al. vs. State Water Resources Control Bd. (Cal. Super. Ct. July 14, 2014).
Furthermore, legal aspects of another example of water use, which fascinated the Ostroms, are presented. The Water Tribunal in Valencia gathered a community, which created the oldest irrigation system in operation, governed autonomously by the users. Their own tribunal’s jurisdiction is independent from common courts.
The comparison of local solutions regarding groundwater management in California and irrigation systems in Spain with modern legal systems contributes to the discussion on the universal nature of Roman law and the foundation of the western legal tradition.
„The results of Elinor Ostrom’s and Vincent Ostrom’s study, which granted Elinor Ostrom the 2009 Nobel Prize in Economics, brought the issue of commons, the main scope of the Author’s work, to the international audience. This book offers an innovative approach to the issue, which bears a lot of social and scientific importance, but has yet to see an in-depth, legal analysis. It fills a gap in legal studies, by providing creative input to the complex issue of jointly used goods and to the comparative aspects of water use. References to the Roman law and the search for analogies to this law in reference to commons, lead to accurate observations and innovative conclusions. To complement his work, the author provides an in-depth look into a variety of modern legal solutions.” (A fragment of the review by Prof. Małgorzata Korzycka, a long-term Research Associate and a Fulbright Senior Fellow in the Ostrom Workshop in Political Theory and Policy Analysis at the University of Indiana in Bloomington)