W dniach 21–22 września 2023 r. w Toruniu odbył się XXIX Ogólnopolski Zjazd Historyków Ustroju i Prawa oraz Doktryn Polityczno-Prawnych, będący kolejną odsłoną w ramach cyklu ogólnopolskich konferencji historyków prawa, ustroju, prawa rzymskiego i myśli polityczno-prawnej. Organizatorem wydarzenia był Wydział Prawa i Administracji UMK w Toruniu. Przewodnim tematem Zjazdu było znaczenie historii prawa dla współczesnego dyskursu prawniczego. W konferencji uczestniczył pracownik Katedry Prawa Rzymskiego UJ dr hab. Tomasz Palmirski oraz były doktorant w Katedrze dr Kamil Sorka (obecnie pracownik Wydziału Prawa i Ekonomii Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie). Przedstawili oni jako współautorzy pierwszego polskiego przekładu Kodeksu justyniańskiego wspólne wystąpienie pt. Polski przekład Kodeksu justyniańskiego (t. I, księgi 1-2). Nadto dr Kamil Sorka w drugim dniu Zjazdu wygłosił referat pt. Bizantyńskie scholia do Bazylik jako narzędzie w interpretacji Digestów justyniańskich.
Program obrad
XXIX Ogólnopolskiego Zjazdu
Historyków Ustroju i Prawa oraz Doktryn Polityczno-Prawnych
21-22 września 2023 roku
Wydział Prawa i Administracji UMK w Toruniu, ul. Władysława Bojarskiego 3.
| Dzień I
21 września |
||||||
| Uroczyste otwarcie konferencji
10:00-10:20 wystąpienia: Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego prof. Marek Sobczyk
Rektor UMK prof. Andrzej Sokala
Dziekan (przedstawiciel władz dziekańskich) Prezes Polskiego Towarzystwa Historii Prawa |
||||||
| Sesja plenarna nr 1
Prowadzący: dr hab. , prof. UMK Andrzej Gaca Audytorium: A |
||||||
| 10:20-10:45 | Prof. dr hab. Wojciech Dajczak (UAM), Czy argument historyczny może pomóc w trudnych przypadkach dzisiejszego prawa prywatnego?
|
|||||
| 10:45-11:10 | Dr hab., prof. UŁ Maciej Rakowski (UŁ), Odwołania do historii ustroju w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (1992-1997) | |||||
| 11:10-11:35 | Dr hab., prof. UJ Izabela Lewandowska-Malec (UJ), Przydatność wiedzy z zakresu historii prawa polskiego
|
|||||
| 11:35-11.50 | Dyskusja | |||||
|
Sesja plenarna nr 2 Prowadzący: dr hab. prof. UMK Zbigniew Naworski Audytorium: A |
||||||
| 12:10-12:35 | Prof. dr hab. Adam Bosiacki (UW), Nauka prawa w czasach postkomunizmu i globalizacji. Zagadnienia podstawowe. | |||||
| 12:35-13:00 | Prof. dr hab. Bronisław Sitek (Uniwersytet SWPS w Warszawie), Prawo rzymskie w nauce i dydaktyce. Czy prawo rzymskie jest jeszcze potrzebne? | |||||
| 13:00-13:25 | Prof. dr hab. Danuta Janicka (UMK), Charakter kar i środków zabezpieczających – podsumowanie debat ostatniego stulecia | |||||
| 13.35-14.00 | Dyskusja | |||||
| Sesje panelowe | ||||||
| Panel I.1.
Sala: 203 (II piętro) Przewodniczący: Prof. dr hab. Marek Kuryłowicz (UMCS) |
Panel I.2.
Sala: SPRD (parter) Przewodniczący: Dr hab. Iwona Barwicka-Tylek (UJ) |
Panel I.3.
Sala: 102 (I piętro) Przewodniczący: Dr hab. Anna Moszyńska, prof. UMK (UMK) |
Panel I.4.
Sala: 109 (I piętro) Przewodnicząca: dr hab. Anna Tarnowska prof. UMK (UMK) |
Panel I.5.
Sala: 108 (I piętro) – im. Prof. Filara Przewodniczący: Dr hab. Andrzej Gaca, prof. UMK (UMK)
|
Panel I.6.
Sala: 101 (I piętro) Przewodniczący: Dr hab. Tomasz Chłopecki, prof. WSP (WSP we Wrocławiu) |
|
| 15:00-15:15 | Dr hab., Tomasz Palmirski (UJ), dr Kamil Sorka (UJD w Częstochowie)
Polski przekład Kodeksu justyniańskiego (t. I, księgi 1-2) |
Prof. dr hab. Józef Koredczuk (UWr)
Dyskurs prawniczy w sprawie pojęcia jurysprudencji pomiędzy Aleksandrem Thisem, Augustem Heylmanem i Romualdem Hube |
Dr. hab., prof. UŁ Dorota Wiśniewska (UŁ)
Własność prefabrykancka w Królestwie Kongresowym |
Prof. Ulrike Müßig(Universität Passau)
Historical Reasoning in Modern International Law – the Fair Trial Guarantee of the ECHR online |
Dr hab. prof. UJ Przemysław Żukowski (UJ)
Bolesław Wilanowski – wileński profesor teologii dogmatycznej fundamentalnej na Wydziale Teologicznym i profesor prawa kościelnego na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych |
Dr hab. Tomasz Dolata (UWr)
Perspektywy wykorzystywania badań archiwalnych we współczesnej cywilistyce na przykładzie kwerendy protokołów prac Zespołu Prawa Cywilnego Materialnego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego (1956-1964) |
| 15:15-15:30 | Dr hab., prof. UŁ Łukasz Korporowicz (UŁ)
Prawo rzymsko-holenderskie a Komitet Sądowy Tajnej Rady w XIX wieku |
Dr hab., prof. UAM Michał Urbańczyk (UAM)
Wolność wypowiedzi i jej granice
|
Dr hab. Jan Halberda (UJ)
Instytucja przelewu w prawie angielskim na tle relacji pomiędzy common law i equity law
|
Dr hab., prof. UJ Maciej Mikuła (UJ)
Sprawiedliwość i słuszność w źródłach praktyki prawnej w Polsce XVI-XVIII wieku |
Dr hab., prof. UWM Mieczysław Różański (UWM)
Czy nauka historii prawa jest potrzebna? Refleksje nad zmianami programów nauczania na kierunku prawo |
Dr Justyna Dworas-Kulik (KUL)
Zwalczanie działalności komunistycznej w II i III Rzeczypospolitej Polskiej
|
| 15:30-15:45 | Dr hab. prof. UG Jacek Wiewiorowski (UG)
’Human universals’ a wybrane rzymskie reguły prawa |
Dr hab. Edyta Sokalska (UWM)
W poszukiwaniu idealnej formuły państwa: demokracja deliberatywna w dyskursie międzynarodowym |
Dr Maria Lewandowicz (UG)
O wartości tytułu wstępnego dla wykonywania prawa na podstawie Szwajcarskiego Kodeksu Cywilnego- perspektywa historyczno- prawna |
Dr hab., prof. UAM Piotr Pilarczyk (UAM)
Historia prawa a „prawo i literatura” |
Dr hab., prof. UW Robert Jastrzębski (UW)
Znaczenie historii prawa polskiego we współczesnej praktyce prawnoustrojowej. Wybrane zagadnienia |
Dr hab., prof. UW Pomianowski (UW)
Argumenty historyczne w dyskusji nad przywróceniem instytucji sądów pokoju w Polsce |
| 15:45-16:00 | Dr Dobromiła Nowicka (UWr),
Rzymski charakter actio iniuriarum we współczesnym południowoafrykańskim dyskursie prawniczym? |
Dr hab. Cezary Błaszczyk (UW)
Czego historia nas nie nauczyła. Uwagi na marginesie prac Porfiriusza z Tyru, Henry’ego Salta i Petera Singera |
Dr Anna Fermus-Bobowiec, Dr Mariola Szewczak-Daniel, Dr hab., prof. UMCS Andrzej Wrzyszcz (UMCS)
Współczesna obecność prawa przeszłego w dogmatyce prawa cywilnego na podstawie wybranych przykładów |
Dr Marcin Kazimierczuk (UWM)
Znaczenie historii prawa dla współczesnego dyskursu prawniczego |
Dr Karol Wojciechowski (UW)
Amerykańskie spory o historię w prawie. |
Mgr Bartłomiej Składanek (UTH w Radomiu)
Instytucja sędziego pokoju jako przejaw dojrzałego i samodzielnego społeczeństwa – studium przypadku II Rzeczypospolitej Polskiej a współczesna ocena ich działalności |
| 16:00-16:15
16:15-16:30 |
Dr hab. Prof. UKSW Elżbieta Loska (UKSW)
Kapłani a wybór urzędników w republikańskim rzymie
Dr hab. Ewa Gajda, prof. UMK (UMK) Od Lex Ribuaria po współczesność. ,,Doktryna polityczna” w alkowie? |
Dr hab. Tomasz Scheffler (UWr)
Między złudną a rzeczywistą ciągłością prawną tzw. Trzeciej Rzeczypospolitej |
Dr Zbigniew Filipiak (UMK)
Stanowisko głównych partii chłopskich w II Rzeczypospolitej na temat reformy rolnej |
Mgr Michał Stokowski (UwB)
Odpowiedzialność Skarbu Państwa za przejęcie nieruchomości rolnych na mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej na przykładzie majątku Lubowicz Wielki online |
Dr Beata Kowalczyk (UG)
W obliczu moralnego obowiązku i technologicznych możliwości. Nowe miejsce nauk historycznych na uniwersytecie i w świecie poza nim |
Dr Tomasz Kucharski (UMK)
Sędziowie pokoju na terenach dawnego zaboru pruskiego w latach dwudziestych XX wieku. Wnioski z praktycznych doświadczeń historycznych a współczesne spory o przywrócenie instytucji |
| 16:30-16:40 | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja |
| 17:00 | Spotkanie kierowników katedr i redakcji czasopism prawnohistorycznych | |||||
|
Dzień II 22 września |
|||||
| Panel II.1
Sala: 203 II piętro Przewodniczący: Prof. dr hab. Piotr Niczyporuk (UwB) |
Panel II.2
Sala: 102 (I piętro) Przewodniczący Dr Paweł Fiktus (WSP we Wrocławiu) |
Panel II.3.
Sala: 108 (I piętro) Przewodniczący: Dr hab. Jan Halberda (UJ) |
Panel II.4.
Sala: 109 (I piętro) Przewodniczący: dr hab. Andrzej Wrzyszcz, prof. UMCS (UMCS) |
Panel II.5.
Sala: SPRD (parter) Przewodniczący: Prof. dr hab. Danuta Janicka (UMK) |
|
| 10:00-10:15 | Dr Joanna Kruszyńska-Kola (UAM)
Postulat jednolitości orzecznictwa a doświadczenie prawnicze w europejskiej kontynentalnej tradycji prawnej |
Dr hab., prof. UAM Marek Krzymkowski (UAM)
Zmiana konstytucji Księstwa Warszawskiego |
Dr Piotr Alexandrowicz (PTPN)
Historia prawa w NCN. Stan rzeczy i studium przypadku
|
Dr Mateusz Mataniak (UJ)
Sąd Apelacyjny w Wilnie (1919-1939). Zarys problematyki
|
Dr hab. Iwona Barwicka-Tylek (UJ)
Prudentia iuris, albo o praktyczności wiedzy historycznej |
| 10:15-10:30 | Dr Krzysztof Szczygielski (UwB)
Prawo rzymskie w polskich ośrodkach naukowych powstałych na obczyźnie w czasie II wojny światowej |
Dr Michał Szewczyk (PANS we Włocławku)
Recepcja modelu prezydentury polskiej z konstytucji marcowej w rozwiązaniach konstytucji z 2 kwietnia 1997r. |
Mgr Krzysztof Seroka (UMCS)
Elementy materialnej tradycji prawnej z dawnej Polski we współczesnym procesie stanowienia i stosowania prawa – wybrane przykłady. |
Dr Andrzej Pasek (UW)
Działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w świetle małego kodeksu karnego z 1946 roku |
Dr Anna Ceglarska (UJ)
Od mitu do nauki. O roli wyobraźni w edukacji prawniczej |
| 10:30-10:45 | Dr. Kamil Sorka (UJD w Częstochowie)
Bizantyńskie scholia do Bazylik jako narzędzie w interpretacji Digestów Justyniańskich |
Dr Maciej Wojtacki (ASW)
Badania nad typologią ustrojów państwowych w okresie II Rzeczypospolitej |
Mgr Mikołaj Truszkowski (UŁ)
Koncepcje unifikacji prawa w II RP
|
Dr Tomasz Szczygieł (UŚ)
Likwidacja Najwyższego Sądu Wojskowego w 1962 roku – przyczyny, kontrowersje i konsekwencje na przyszłość |
Dr Łukasz Gołaszewski (UW)
Wykorzystanie przedwojennych materiałów instytucji wymiaru sprawiedliwości w dydaktyce |
| 10:45-11:00 | Dr hab., prof. UMK Marek Sobczyk (UMK)
Czy wierzyciel ma prawo żądać zapłaty kary umownej mimo że nie poniósł szkody? Argumenty historyczne we współczesnym dyskursie dogmatycznym |
Dr Marta Paszek (IPN)
Znaczenie historii prawa w sprawiedliwości tranzycyjnej |
Mgr Łukasz Szymański (URz)
Stanisław Starzyński i jego wpływ na rozwój polskiej nauki prawa |
Dr hab., prof. UwB Piotr Fiedorczyk (UwB), Dr Kamil Niewiński (UwB)
Stan zawieszenia wymiaru sprawiedliwości w okresie Polski Ludowej w praktyce orzeczniczej sądów III RP |
Dr Grzegorz Nancka (UŚ)
„Styki problemowe” jako szansa dla nauczania przedmiotów historyczno-prawnych? |
| 11:00-11:15 | Dr Wojciech Kosior (URz)
Znaczenie prawa rzymskiego dla badań nad współczesnym prawem karnym |
Dr hab., prof. UMK Marta Baranowska (UMK)
W poszukiwaniu utraconego czasu i wspólnoty politycznej w filozofii Rousseau. Rzecz o historii, nostalgii i eksperymentach myślowych. Dyskusja |
Dr Jakob Maziarz (UJ)
Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów – przeszłość i współczesność |
Mgr Dawid Szulc (UAM)
Miejsce historii prawa w propedeutyce edukacji prawniczej |
|
| 11:15-11:40 | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | |
| Panel II.6.
Sala: 203 (II piętro) Przewodnicząca: Dr hab. Ewa Gajda, prof. UMK (UMK) |
Panel II.7.
Sala: 102 (I piętro) Przewodnicząca: Dr hab., prof. UMK Marta Baranowska (UMK) |
Panel II.8.
Sala: 108 (I piętro) Przewodniczący: Prof. dr hab. Marian Mikołajczyk (UŚ)
|
Panel II.9.
Sala: 109 (I piętro) Przewodniczący: Dr hab., prof. UMK Anna Moszyńska (UMK) |
Panel II.10
Sala: SPRD (parter) Przewodnicząca: Dr hab. prof. UMK, Anna Tarnowska (UMK) |
|
| 11:55-12:10
|
Dr hab., prof. KUL Marzena Dyjakowska (KUL)
Spór o nauczanie prawa rzymskiego w Polsce w okresie Oświecenia |
Dr hab., prof. UAM. Wojciech Szafrański (UAM)
Historia prawa a prawo ochrony dziedzictwa kulturowego. Czy doświadczenie historyka prawa realnie pomaga w badaniach w ramach nowych gałęzi prawa? |
Dr Kacper Górski (UJ)
Instytucja znamion czynu zabronionego w nowożytnym ziemskim prawie karnym |
Dr hab., prof. UwB Marcin Łysko (UwB)
Aplikacje prawnicze w II Rzeczypospolitej Polskiej w ocenie środowiska tzw. młodych prawników
|
Prezentacja raportu edukacyjnego PTHP
Debata nad stanem i perspektywami nauczania historii prawa w nowoczesnej edukacji prawniczej
|
| 12:10-12:25 | Dr Bożena Czech-Jezierska (KUL)
Prawo nie powstaje w próżni – o kształtowaniu miejsca prawa rzymskiego w edukacji prawniczej w Polsce |
Dr Bohdan Halczak (UZ)
Jak pisać historię administracji? Refleksje metodologiczne |
Dr Justyna Bieda (UŁ)
Areszty Detencyjne w Królestwie Polskim 1815-1868 |
Dr hab., prof. WSP Tomasz Chłopecki (WSP we Wrocławiu)
Notariat w Polsce w latach 1945-1989 |
|
| 12:25-12:40 | Dr Tomasz Szeląg (UP w Krakowie)
Miejsce prawa rzymskiego we współczesnej edukacji prawniczej |
Mgr Tomasz Kosicki (PAN),
Znaczenie historii prawa dla współczesnej nauki postępowania administracyjnego i postępowania egzekucyjnego w administracji – wybrane zagadnienia
|
Dr Damian Szczepaniak (UJ)
Sprzeniewierzenie urzędnicze w prawie karnym obowiązującym na ziemiach polskich – między historią a współczesnością |
Dr Anna Marciniak-Sikora (UŁ)
Odpowiedzialność dyscyplinarna notariuszy |
|
| 12:10-12:25 | Dr Aleksandra Szymańska (UWr)
Praktyczne znaczenie prawniczych consilia i ich współczesne implikacje |
Dr Rafał Kania (WSPW w Płocku)
Ogrody działkowe na tle przemian ideologicznych i prawnych powojennej Polski
|
Dr Konrad Graczyk (UŚ), Dr Hubert Mielnik (UMCS),
Okupacyjne prawo i sądownictwo niemieckie na ziemiach polskich w latach 1939-1945. Stan badań, projekty badawcze i możliwości wykorzystania ich wyników w procesie dydaktycznym |
Dr Jakub Pokoj (UJ),
Historia polskich regulacji antylichwiarskich a ustawodawstwo współczesne |
|
| 12:25-12:40 | Dr Piotr Kołodko (UwB)
Udział kwestora w publicznych aukcjach w starożytnym Rzymie? |
Dr Paweł Fiktus (WSP we Wrocławiu)
Uznanie administracyjne – praktykowana czy pominięta forma działania administracji w okresie Polski Ludowej |
Dr hab. Grzegorz Kowalski (UJ)
Sprawy karne SS-manów z załogi KL Auschwitz przed sądami polskimi. Stan badań i perspektywy badawcze |
Dr Michał Sadłowski (UW),
Państwo w pracach Pawła Mikołajewicza Milukowa (1859-1943) |
|
| 12:40-13:05 | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | |
| Panel II.11.
Sala: 203 (II piętro) Przewodniczący: Dr hab. Piotr Fiedorczyk, prof. UwB
|
Panel II.12.
Sala: 102 (I piętro) Przewodniczący: Dr Zbigniew Filipiak (UMK) |
Panel II.13.
Sala: 108 (I piętro) Przewodniczący: Dr hab. Wojciech Szafrański, prof. UAM (UAM) |
Panel II.14.
Sala: 109 (I piętro) Przewodniczący: Dr hab. Andrzej Gulczyński, prof. UAM (UAM) |
Panel II.15.
Sala: SPRD (parter) Przewodniczący: Dr Tomasz Kucharski (UMK) |
|
| 14:10-14:25 | Dr Marcin Głuszak (UŁ)
Ustanie dożywocia małżeńskiego w polskim prawie ziemskim – teoria a praktyka. |
Dr Tomasz Kowalczyk (AKP)
Wpływ prawa wyborczego II Rzeczypospolitej Polskiej na współcześnie organizowane wybory
|
Dr Mateusz Szymura (UWr)
Między dewolucją a niepodległością – rozważania o charakterze ustroju i systemu prawnego Szkocji z perspektywy historii prawa |
Dr Edyta Włodarczyk-Czech (UWr)
BRelacje miedzy niemieckim Kosciołem Ewangelicko-Augsburskim a polskim Kościołem Ewangelicko-Augsburskim na Dolnym Śląsku w latach 1945-1956 |
Dr Dariusz Mańka (UW)
Nauczanie prawa we Francji doby Oświecenia
|
| 14:25-14:40 | Dr Piotr Michalik (UJ)
Współczesne problemy prawa spadkowego w świetle orzecznictwa sądów polskich stosujących Kodeks Napoleona |
Mgr Eryk Zywert (UŁ)
Wakufy w II Rzeczypospolitej Polskiej – między teorią a praktyką |
Dr Dorota Zehmeister
Czy wiedza o historii niemieckiego federalizmu jest kluczem do zrozumienia współczesnych Niemiec |
Mgr Izabela Wasik (UJ)
Organizacja ruchu kolejowego w monarchii habsburskiej – perspektywa historyczno-prawna
|
Prof. dr hab. Maciej Marszał (UWr),
Koncepcje nauczania prawa w Drugiej Rzeczpospolitej |
| 14:40-14:55 | Mgr Bartosz Truszkowski (UwB)
Czego nauczyły nas przedwojenne systemy rejestracji stanu cywilnego? Analiza przepisów oraz praktyki ich zastosowania |
Mgr Jerzy Litwinow (UW)
Podatki w II Rzeczypospolitej i ich wpływ na współczesne regulacje
|
Dr hab., prof. UMK Anna Tarnowska (UMK)
O (nie)powtarzalności procesów emancypacyjnych: kobiety w niemieckim prawie publicznym między cesarstwem a młodą republiką |
Dr Ernest Cezary Bodura (Universität Wien)
Austriacka z roku 1919 ustawa o zniesieniu szlachty, świeckich zakonów rycerskich oraz określonych tytułów i godności w jej kontekst historycznoprawnym |
Dr Mariusz Mohyluk (UwB)
Uwagi Wacława Makowskiego o uniwersyteckich studiach prawniczych
|
| 14:55-15:10 | Mgr Krzysztof Żochowski (UwB)
Wkład Eugeniusza Waśkowskiego w naukę prawa postępowania cywilnego w ocenie historyka i praktyka prawa |
Dr Magdalena Wilczek-Karczewska (UKSW)
Współczesny dyskurs o kształcie pomocy społecznej a jej historyczne uwarunkowania |
Prof. dr hab. Piotr Niczyporuk (UwB)
Aron Aleksander Olizarowski a prawo rzymskie
Dr Bogdan Wrzochalski Filozofia prawa Radbrucha a doświadczenia historii prawa niemieckiego w dyskursie prawniczym i politycznym |
Dr Piotr Kitowski (UG)
Projekt badawczy Archeologia prawna Śląska i ziemi kłodzkiej (XIII-XVIII wiek)
|
Dr Izabela Leraczyk (KUL)
Modele edukacji prawniczej w czasie wojny – przykład szwajcarski |
| 15:10-15:25 | Mgr Paweł Kaźmierski (UJ)
Ewolucja prawa rozwodowego w NRD i Polsce Ludowej w ujęciu porównawczym
|
Dr Karol Dąbrowski (UMCS)
Znaczenie historii prawa w dyskusji nad optymalnym modelem izb gospodarczych w Polsce |
Dr Anna Garczewska (UKW)
Wybrane przykłady prezentacji prawa rzymskiego i świata antycznego w kulturze popularnej Dyskusja |
||
| 15:25-15:50 | Dyskusja | Dyskusja | Dyskusja | ||
| 16:05 | Podsumowanie i zamknięcie konferencji | ||||