W dniu 9 lutego br. przypada 90-a rocznica urodzin prof. dr. hab. Stanisława Mariana Waltosia, wybitnego naukowca, zasłużonego muzealnika, działacza społecznego, powszechnie lubianego i szanowanego autorytetu, mentora i mistrza dla wielu pokoleń polskich prawników. Dostojny Jubilat jest jednym z najwybitniejszych współczesnych polskich prawników o uznanym dorobku naukowym w zakresie historii prawa i postępowania karnego. Przez wiele lat kierował Zakładem Postępowania Karnego na Wydziale Prawa UJ, w latach 1977–2011 pełnił funkcję Dyrektora Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest aktywnym członkiem Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności.

Prof. dr hab. Stanisław Waltoś urodził się 9 lutego 1932 w Stanisławowie. Dostojny Jubilat ukończył w 1954 r. studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach został skierowany do pracy w Prokuraturze Wojewódzkiej w Krakowie, gdzie był zatrudniony kolejno w charakterze asesora, referendarza śledczego i podprokuratora. W 1956 r. rozpoczął pracę naukową i dydaktyczną w Katedrze Postępowania Karnego na Uniwersytecie Jagiellońskim, najpierw jako asystent stopniowo uzyskując wszystkie szczeble kariery uniwersyteckiej. W 1962 uzyskał stopień naukowy doktora w oparciu o rozprawę zatytułowaną Funkcje i formy aktu oskarżenia w procesie karnym, którą napisał pod kierunkiem prof. Mariana Cieślaka. Praca ta została wyróżniona przez „Państwo i Prawo”. W latach 1962–1964 był radcą w Prokuraturze Wojewódzkiej w Krakowie a w 1964 otrzymał stypendium habilitacyjne i zrezygnował z pracy w prokuraturze.

W 1968 r. został doktorem habilitowanym na podstawie rozprawy pt. Model postępowania przygotowawczego na tle prawnoporównawczym. W 1974 r. objął stanowisko kierownika Zakładu (potem przemianowanego na Katedrę) Postępowania Karnego na Wydziale Prawa UJ. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1979 r., a profesora zwyczajnego w 1987 r. W 2002 r. przeszedł na emeryturę, przez wiele lat pozostając wykładowcą Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.

Był uczestnikiem prac Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności w latach 80-ych XX w., ekspertem rządu Republiki Łotewskiej a w latach 1992-1997 także ekspertem Rady Europy. Uczestniczył w pracach nad kodyfikacjami karnymi z 1997 r., będąc inicjatorem wprowadzenia do polskiej procedury karnej instytucji świadka anonimowego i świadka koronnego. W latach 1995–2004 był sekretarzem generalnym polskiej grupy Association Internationale de Droit Pénal, a w latach 1999–2003 przewodniczącym Association internationale des sciences juridiques. W latach 2000–2002 był członkiem Rady Legislacyjnej działającej przy Prezesie Rady Ministrów. W okresie 2004–2006 przewodniczył Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, a następnie w latach 2009–2015 był członkiem tej komisji. W 2001 r. został wybrany członkiem korespondentem Nordrhein-Westfälische Akademie der Wissenschaften und der Künste.

Został uhonorowany tytułem doktora honoris causa trzech uniwersytetów: Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2004), Uniwersytetu im. Immanuela Kanta w Kaliningradzie (2007) oraz Uniwersytetu Warszawskiego (2011).

W latach 1994–1997 był przewodniczącym Rady Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2001 r. otrzymał Medal „Merentibus” przyznany przez Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 2007 r. Medal Uniwersytetu Jagiellońskiego „Plus ratio quam vis” a w 2012 został uhonorowany tytułem Profesora Honorowego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od wielu lat aktywnie uczestniczy w pracach prezydium i komisji Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Był wiceprzewodniczącym prezydium Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM). Przewodniczył Stałej Konferencji Dyrektorów Muzeów Krakowskich w latach 2004 – 2014. Jest także zasłużony w ratowaniu „Rydlówki” w krakowskich Bronowicach Małych. W ramach Uniwersytetu Jagiellońskiego był w latach 90-ych XX w. inicjatorem utworzenia i członkiem Stałej Rektorskiej Komisji ds. Ochrony Zabytków UJ.

Prof. dr hab. Stanisław Waltoś jest także zasłużonym dla Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ a Jego wystąpienia dla studentów cieszą się zawsze dużym zainteresowaniem.

W latach 1985–2002 był redaktorem naczelnym „Archivum Iuridicum Cracoviense”. W tym sam okresie był także redaktorem naczelnym „Opuscula Muzealia”, ponownie funkcję tę objął w 2006[. Został też członkiem komitetu redakcyjnego „Czasopisma Prawno-Historycznego”. Pełnił funkcję Przewodniczącego Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (2016-2021) oraz Przewodniczącego Rady Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (do 2019).

Dostojny Jubilat jest autorem około czterystu publikacji, w tym wznawianego kilkanaście razy podręcznik Proces karny: zarys systemu. Wydał m.in.: Pitaval krakowski (wspólnie ze Stanisławem Salmonowiczem i Januszem Szwają), Warszawa 1962 (do 2010 łącznie 5 wydań), Akt oskarżenia w procesie karnym, Warszawa 1963, Zarys prawa karnego materialnego i procesowego (wspólnie z Kazimierzem Buchałą), Kraków 1971, Postępowanie szczególne w procesie karnym: postępowania kodeksowe, Warszawa 1973, Proces karny w kazusach, Warszawa 1974, Zasady prawa i procesu karnego (wspólnie z Kazimierzem Buchałą), 1975, Krajobraz „Wesela”, Kraków 1982 (do 2000 łącznie 3 wydania), Proces karny: zarys systemu, Warszawa 1985 (do 2009 łącznie 10 wydań), Świadek w procesie sądowym (red.), Warszawa 1985, Podstawy prawa i procesu karnego (wspólnie z Andrzejem Markiem), Warszawa 1999 (do 2008 łącznie 4 wydania), Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999, Naczelne zasady procesu karnego, Warszawa 1999, Na tropach doktora Fausta i inne szkice, Warszawa 2004, Owoce zatrutego drzewa, Kraków 2010, Zagadnienia dowodowe w procesie karnym (red.), Kraków 2011, Grabież Ołtarza Wita Stwosza, Warszawa 2015, wspomnienia Wędrowanie po wyspach pamięci, Warszawa 2019.

W imieniu Rady Wydziału Prawa i Administracji UJ, Kolegium Dziekańskiego i całej Społeczności naszego Wydziału składam Panu Profesorowi życzenia nieustającego zdrowia i wszelkiej pomyślności. Ad multos annos Panie Profesorze!

Prof. dr hab. Jerzy Pisuliński

Dziekan Wydziału Prawa i Administracji UJ